facebook script

Ustawa o dostępności cyfrowej — praktyczny poradnik

Ustawa o dostępności cyfrowej — praktyczny poradnik

Ustawa o dostępności cyfrowej — praktyczny poradnik 

Rozwój technologiczny postępuje bardzo szybko, a wraz z nim pojawia się coraz więcej produktów cyfrowych. W dobie digitalizacji organizacje i instytucje nie powinny jednak zapominać o tym, aby nowe technologie były łatwo dostępne dla wszystkich użytkowników. Właśnie dlatego powstała ustawa o dostępności cyfrowej, która zobowiązuje polskie podmioty publiczne do stosowania międzynarodowych standardów WCAG. Chociaż nie obejmuje ona jeszcze firm prywatnych, warto wiedzieć, jakie elementy powinny zawierać aplikacje, by korzystało się z nich wygodnie i bez przeszkód. Z tego artykułu dowiesz się, na co zwrócić uwagę w projektowaniu stron internetowych, intranetów, platform i szkoleń e-learningowych czy innych narzędzi sieciowych, aby nie tworzyły one barier dla osób z niepełnosprawnościami. 

Czego dotyczy ustawa o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych?

Idea dostępności cyfrowej wiąże z takim projektowaniem aplikacji, aby wykorzystywały one technologie, które ułatwiają poruszanie się po produktach cyfrowych osobom z niepełnosprawnościami. Ale nie tylko. Chodzi przede wszystkim o to, aby produkty te były intuicyjne w nawigacji, zrozumiałe i wspierały procesy poznawcze. 

W Polsce obowiązuje Ustawa o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych z 4 kwietnia 2019 r. Dokument ten dotyczy m.in. zasad postępowania w przypadku braku dostępności cyfrowej podmiotów publicznych. Zawiera szczegółowe kryteria, równoważne standardom WCAG na poziomach A, AA oraz AAA, które należy spełnić, aby strona była dostępna cyfrowo w świetle przepisów prawa. Poziom A jest najbardziej podstawowy, natomiast AA i AAA przewidują szeroki pakiet bardziej szczegółowych dostosowań.

Ustawa o dostępności cyfrowej kogo dotyczy? 

Ustawa o dostępności cyfrowej jest szeroko rozpowszechniona w polskim sektorze publicznym. Zobowiązane do jej przestrzegania są:

  • jednostki sektora finansów publicznych, 
  • państwowe jednostki organizacyjne, 
  • osoby prawne, utworzone w celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym, finansowane ze środków publicznych w ponad 50%; z ponad połową udziałów albo akcji; nadzorem nad organem zarządzającym; z prawem do powoływania ponad połowy składu organu nadzorczego lub zarządzającego,
  • związki tych podmiotów,
  • niektóre organizacje pozarządowe, które działają na rzecz ochrony i promocji zdrowia, osób z niepełnosprawnościami i seniorów.

Chociaż wytyczne ustawy o dostępność nie dotyczą obecnie sektora prywatnego, jest bardzo prawdopodobne, że w bliskiej przyszłości sytuacja zmieni się w kontekście firm. W praktyce, przedsiębiorstwa prywatne mogą już teraz stosować wytyczne WCAG, aby wyprzedzić nadchodzące regulacje prawne. Więcej o zaletach podjęcia takiej decyzji, również w kontekście budowania kultury inkluzywnej, przeczytasz w artykule Dostępność cyfrowa w firmie – dlaczego warto stosować normy WCAG?

Jak sprawdzić, czy strona jest dostępna cyfrowo? 

Aby aplikacje czy strony spełniały wymogi ustawy o dostępności cyfrowej, muszą przejść proces przystosowania do norm WCAG — w zakresie wizualnym i programistycznym.

Poniżej przedstawiamy zbiór wybranych dobrych praktyk, które sprawią, że z Twoich usług cyfrowych będą swobodnie korzystały osoby z niepełnosprawnościami. 

1. Dostępność za pomocą klawiatury 

Dostępna cyfrowo aplikacja musi dać się obsłużyć za pomocą klawiatury. Chodzi o to, aby osoby z niepełnosprawnościami ruchowymi mogły swobodnie korzystać z produktów cyfrowych bez konieczności używania myszki. Ale nie tylko. Z tego typu obsługi korzystają również osoby niewidome i niedowidzące, które używają czytników ekranowych. 

Dostępne z poziomu klawiatury muszą być wszystkie elementy na stronie, których kliknięcie wywołuje jakieś działania, np. linki, listy rozwijane czy pola formularzy. Twórcy aplikacji powinni tu zwrócić szczególną uwagę na pułapki klawiaturowe, czyli miejsca, które blokują dalszą nawigację. 

Aby sprawdzić, czy dany element można aktywować dzięki klawiaturze, wystarczy użyć klawisza TAB do przemieszczania się po aplikacji do przodu. Do nawigacji wykorzystujemy także klawisze Shift+Tab (do tyłu), Enter (wybierz), Esc (wyjdź lub zamknij), spację (oznacz lub rozwiń, np. listy rozwijane) oraz strzałki. 

Dobrym przykładem strony i platformy edukacyjnej zgodnej z ustawą o dostępności cyfrowej jest Zintegrowana Platforma Edukacyjna, przygotowana przez GroMar, na której można sprawdzić poprawne działanie skrótów klawiszowych. O tym, jak stworzyliśmy cyfrowe środowisko kształcenia dla 6 milionów użytkowników, można przeczytać w naszym case study

2. Logiczna nawigacja 

Aplikacja przygotowana zgodnie z normami WCAG powinna mieć przejrzyste menu strony. Ważne jest także to, aby focus klawiatury poruszał się w logicznej kolejności, która odpowiada wizualnemu układowi treści. Tutaj istotne jest m.in., aby nagłówki H1, H2, H3 i kolejne były ułożone od najwyższego do najniższego i logicznie oddawały strukturę każdej ze stron. Dzięki użyciu nagłówków z poprawną hierarchią, użytkownik wie, w jakiej części materiału się znajduje (np. w sekcji głównej lub podsekcji). 

W ten sam sposób tworzy się numerowane i nienumerowane listy HTML, które są czytane przez czytniki ekranowe. Stosowanie list jest pomocne dla osób niewidzących i niedowidzących, ponieważ czytniki odczytują je jako listy z kolejnymi punktami i podpunktami. Jeśli lista zostanie zapisana jako tekst, a nie HTML, czytnik nie poinformuje użytkownika, że ma do czynienia z listowaniem. To samo dotyczy tabel, które – odpowiednio sformatowane będą czytane przez czytniki ekranowe. Takie przystosowanie jest dobrą alternatywą dla tabel w postaci grafiki. 

Logiczna nawigacja aplikacji jest korzystna także dla użytkowników bez dysfunkcji. Automatycznie sformatowane nagłówki i listy skutkują dobrze uporządkowanym tekstem. Zaletami takiego działania są m.in. automatyczna zmiana rozmiaru czcionek, określone punkty i wcięcia list, a także tabele spójne w wyglądzie. 

3. Dobra widoczność aplikacji po powiększeniu do 200% 

Dostępne produkty cyfrowe utrzymują pełną widoczność wszystkich informacji na swoich stronach, nawet po powiększeniu obrazu do 200%. Jest to niezwykle korzystne m.in. dla osób z wadami wzroku. 

W tym zakresie, standardem jest również pełna responsywność aplikacji, czyli automatyczne dostosowanie się jej widoku do szerokości ekranu na wszystkich urządzeniach użytkowników, w tym w smartfonach i tabletach. 

4. Brak błyskających elementów

W dostępnych aplikacjach nie należy stosować wielu elementów, które gwałtownie zmieniają jasność, a na pewno nie powinno być ich więcej niż 25%. 

Standardy WCAG sugerują także, aby na stronie nie pojawiały się miejsca błyskające na czerwono. Jeśli błysków jest więcej niż 3 na sekundę, nie możemy mówić o cyfrowej dostępności. Przystosowanie technologii do tych norm to przede wszystkim ogromny ukłon w stronę osób z epilepsją i innymi chorobami neurologicznymi. 

5. Poprawnie opisane linki 

Osoby odpowiedzialne za tworzenie produktów cyfrowych muszą zwracać szczególną uwagę na linkowanie. Istotną kwestią są linki i przyciski, które powinny być tak przygotowane, aby ich cel i funkcjonalność były w pełni zrozumiałe bez widzenia kontekstu, w którym zostały umieszczone. 

Przykładowo, dobrą praktyką w kontekście linków prowadzących do pobrania dokumentu jest dodawanie do nich opisu z informacją o formacie, rozmiarze i języku. Normy WCAG, na których bazuje ustawa o dostępności cyfrowej, wskazują także m.in. na potrzebę wizualnego wyróżnienia linków. 

6. Opisy alternatywne 

Osoby, odpowiedzialne za tworzenie aplikacji mobilnych czy webowych, powinny zwracać szczególną uwagę na treści nietekstowe. W tym zakresie rysunki, zdjęcia, schematy, animacje, wykresy, nagrania dźwiękowe czy elementy grafiki muszą posiadać teksty alternatywne

Tekst alternatywny jest niezwykle pomocny w zapewnieniu dostępności treści użytkownikom z niepełnosprawnościami wzroku. W tekście takim umieszczamy mniej lub bardziej szczegółowy opis tego, co znajduje się na grafice. Jak dokładny powinien być opis? O tym często decyduje kontekst, w jakim grafika jest umieszczona, lub szczególne potrzeby klienta zamawiającego stronę.

7. Transkrypcje dla osób z wadami słuchu

Zgodnie z WCAG, wszystkie realizacje multimedialne z dźwiękiem, np. wykłady, wywiady czy przemówienia, należy uzupełniać o transkrypcje, czyli pliki tekstowe, które zawierają te same informacje co pliki audio. 

Pełna transkrypcja nagrania nie dotyczy jedynie mowy, ale także istotnych w nim dźwięków, tj. śmiech, oklaski czy odgłosy tła. Dzięki niej można stworzyć np. napisy do filmów instruktażowych, z których korzystają osoby z problemami ze słuchem. Transkrypcja może zostać także udostępniona jako oddzielny plik do pobrania. 

8. Audiodeskrypcje dla osób niewidomych i słabowidzących 

Audiodeskrypcje pozwalają osobom z dysfunkcjami narządu wzroku zrozumieć publikowane treści wideo. Zgodnie z ustawą o dostępności cyfrowej, multimedia w aplikacjach zgodnych z WCAG powinny zawierać opisy scen i efektów wizualnych w wersji audio, które umożliwiają zrozumienie tego, co dzieje się na ekranie. 

9. Odpowiedni kontrast tekstu w stosunku do tła 

Zgodnie z przyjętymi normami, twórcy aplikacji muszą zwracać szczególną uwagę na kontrasty kolorów używanych w interfejsach i grafikach. Współczynnik kontrastu pomiędzy tekstami a tłem musi wynosić przynajmniej 4,5:1. W przypadku większych tekstów w rozmiarze większym niż 18 px minimalne wymaganie to kontrast 3:1. 

Aby sprawdzić kontrast, wystarczy skorzystać z jednego z wielu dostępnych, bezpłatnych narzędzi, np. Contrast Checker, które jednocześnie określa zgodność z normami WCAG na różnych poziomach. 

Stosując się do wytycznych z ustawy o dostępności cyfrowej, warto pamiętać, że kolory w aplikacjach nie spełniają funkcji czysto wizualnych. Służą przede wszystkim do przekazywania konkretnych informacji, wskazują daną czynność do wykonania, a nawet sygnalizują, że użytkownik powinien wykonać konkretną interakcję. 

10. Odpowiednio przygotowana treść

W tekstach na stronach internetowych najbardziej pożądane są fonty bezszeryfowe w rozmiarze minimum 12px oraz interlinie między wierszami wielkości 1,15 lub 1,5. 

Wśród wytycznych dla copywriterów wymienia się przede wszystkim potrzebę pisania prostym, nieskomplikowanym językiem. Należy unikać zdań wielokrotnie złożonych i zawiłych oraz używania zbyt wielu trudnych terminów. Osoby odpowiedzialne za tekst powinny wyjaśniać krótko trudne pojęcia i fachowe słownictwo. Dodatkowo, warto rezygnować ze skrótów i związków frazeologicznych, a także zapożyczeń z innych języków, chyba, że funkcjonują one powszechnie i są dobrze znane. Wszystko po to, aby tekst był jak najbardziej przyjazny dla użytkownika. 

11. Czytelna forma CAPTCHA

Wypełnienie różnych pól i formularzy w aplikacjach internetowych wiąże się z wprowadzaniem do nich określonych danych. Aby chronić formularze przed spamem, stosuje się zabezpieczenie CAPTCHA, które również podlega standardom WCAG i musi być możliwe do obsłużenia przez każdego użytkownika. 

Zabezpieczenie CAPTCHA nie może dotyczyć jedynie elementów graficznych, co oznacza, że w tym zakresie wymagana jest jego alternatywa tekstowa lub możliwość odsłuchania. Projektując aplikację, należy postawić na czytelną formę zabezpieczenia, np. w postaci jasnego zadania matematycznego.  

12. Elementy strukturalne zdefiniowane w kodzie HTML

Wszystkie elementy strukturalne, tj. nagłówki, tabele, listy, hiperłącza, a także cytaty, wyróżnienia, pogrubienia czy indeksy dolne lub górne wymagają oznaczenia odpowiednimi znacznikami i stylami. Chodzi o to, aby technologie wspomagające działanie aplikacji mogły je rozpoznać bez przeszkód, a kod HTML wraz z CSS był wolny od błędów i poprawny semantycznie. 

Platformy i szkolenia e-learningowe zgodne z ustawą o dostępności cyfrowej 

Jest wiele standardów WCAG, które w myśl ustawy o dostępności cyfrowej, muszą spełniać aplikacje internetowe, należące do podmiotów publicznych. Co ważne, międzynarodowe normy coraz chętniej wdrażają firmy prywatne, które stawiają na rozwój pracowników poprzez dedykowane szkolenie e-learningowe

Planujesz inwestycję w dostępną platformę edukacyjną zgodne z WCAG 2.1? A może dysponujesz już produktem cyfrowym, który chcesz dostosować do obowiązujących norm? 

Skontaktuj się z ekspertami GroMar i dowiedz się, jak możemy usprawnić Twoje technologie, aby były w pełni użyteczne dla osób z niepełnosprawnościami oraz wszystkich użytkowników bez wyjątku.   

Porozmawiajmy o tym, jak wesprzeć cyfrowy rozwój Twojej organizacji

Zadzwoń do nas

+48 42 279 70 20

Martin Walisiak

Team Leader Działu Sprzedaży

+48 888 679 333

Artur Pietrzak

Specjalista ds. Sprzedaży

+48 606 471 133

Maksymilian Kowalski

Specjalista ds. Sprzedaży

+48 668 070 666

Wyślij zapytanie





    Administratorem Twoich danych osobowych, zebranych w procedurze korespondencji, jest GroMar Sp. z o.o. z siedzibą w Łodzi 93-193, ul. Milionowa 23. Więcej informacji na temat przetwarzania danych znajduje się na stronie https://gromar.eu/rodo/korespondencja/

    Skontaktuj się z nami