Edukacja zdalna w Polsce w czasach COVID-19: raport z badania

Epidemia koronawirusa nadeszła nagle i zebrała ogromne żniwa. Cyfryzacja przestała być opcją. Stała się koniecznością. Pandemia zrewolucjonizowała naszą codzienną rutynę, pracę, obowiązki, zakupy i formy prowadzenia biznesu, ale także, a może i przede wszystkim… edukację. E-learning i nauczanie online wszedł z butami do polskich przedszkoli, szkół podstawowych, liceów i techników oraz uczelni wyższych. Edukacja zdalna zmusiła nauczycieli do prowadzenia zajęć online za sprawą webinarów, platform e-learningowych i cyfrowych zasobów edukacyjnych (np. epodręczniki.pl).

_

Badania o e-learningu i nauczaniu zdalnym

• Jak przebiega edukacja online w polskich szkołach?
• Jak wygląda obecnie wyposażenie technologiczne i dostęp do internetu w polskich placówkach edukacyjnych?
• Jaki jest aktualny poziom kompetencji cyfrowych nauczycieli i uczniów?
• Jak edukacja online powinna funkcjonować w Polsce w przyszłości?

Na te i wiele innych pytań odpowiedzi poszukiwały Marlena Plebańska, Aleksandra Szyller i Małgorzata Sieńczewska, zespół ekspertów Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Warszawskiego. Poniżej znajdziesz najważniejsze informacje z pełnego raportu z czerwca 2020, który znajdziesz tutaj. Badanie ankietowe przeprowadzono w dn. 04. – 15.06.2020 r. na grupie 4178 respondentów (w tym 2961 nauczycieli i dyrektorów szkół oraz 1217 uczniów) poprzez portal Librus.

_

E-learning a polscy nauczyciele

Badanie UW wykazało, że polscy nauczyciele nie byli gotowi na początku pandemii na prowadzenie zajęć online. 

Brak sprzętu i wsparcia w zakresie e-learningu

Brak sprzętu, laptopów, tabletów, brak dobrych łączy internetowych, brak przygotowania metodycznego i kompetencji cyfrowych nauczycieli, brak wsparcia ze strony administracji szkolnej i ministerialnej. Najczęściej nauczyciele byli zdani sami na siebie. Większość z nich nie czuła się przygotowana na takie zmiany i musiała korzystać z prywatnego łącza i komputera. Uczyli się (w) nowej rzeczywistości, poznając tajniki narzędzi do edukacji zdalnej, szukając informacji w sieci. Niewielka część z nich korzystała ze szkoleń lub konferencji, dotyczących kompetencji cyfrowych. Wytyczne MEN przydały się nielicznym. Nie brzmi to dobrze.

Nauczanie zdalne – jak sobie z nim poradzić?

Na szczęście duża determinacja nauczycieli, wymiana wiedzy z zakresu kompetencji cyfrowej między pedagogami (np. poprzez webinary i fora dyskusyjne) i znaczący rozwój polskiej kadry pedagogicznej w tym zakresie oraz samoorganizacja pracy w formule home office sprawiły, że miniony rok szkolny został “dowieziony”. Nauczyciele dostrzegają potencjał e-learningu i nauczania online oraz wysoką efektywność nauki w takiej formie, ale z powodu negatywnych doświadczeń ostatnich miesięcy 59% z nich nie chce już prowadzić zajęć w formie zdalnej. 

Zmiany w edukacji online

Zespół ekspertów UW wskazuje, że konieczne jest odpowiednie przygotowanie i wsparcie dla nauczycieli, tak sprzętowe, jak i merytoryczne, oraz redefiniowanie roli nauczyciela w e-szkole XXI wieku. Nie mogą Oni jedynie zlecać i weryfikować prace domowe dla uczniów, ale wziąć na barki pełną odpowiedzialność za cały proces nauczania. Te zmiany mogą sprawić, że edukacja online będzie skuteczna, efektywna i przyjemna dla wszystkich uczniów i nauczycieli.

Z czego korzystają nauczyciele podczas lekcji online?

37% nauczycieli przygotowywało własne materiały, 32% korzystało ze gotowych e-materiałów, a 30% z nich łączyło gotowe i własne treści edukacyjne. Z jakich form dokładnie korzystali?

• 31% – narzędzia do webinarów i łączności online, np. MS Teams, Zoom, Google Hangouts, Skype, Messenger
• 27% – e-materiały wysyłane uczniom do samodzielnej realizacji
• 21% – “filmiki” (video learning)
• 19% – lista zadań do zrobienia w klasycznym, papierowym podręczniku
• 18% – prezentacje multimedialne
• 15% – ćwiczenia online
• 14% – e-podręczniki
• 13% – portale edukacyjne
• 13% – quizy interaktywne
• 8% – aplikacje edukacyjne
• 7% – gry edukacyjne online
• 3% – dedykowane platformy e-learningowe (LMS)

Jak zorganizowano lekcje online w polskich szkołach?

Według raportu UW 41% nauczycieli prowadziło zajęcia zdalnie zgodnie z planem zajęć sprzed pandemii COVID-19. Indywidualny grafik zajęć wdrożyło 25% nauczycieli, a asynchroniczne zajęcia prowadziło 20% z nich. 6% korzystało z platform edukacyjnych dla szkół i uczelni.

Lekcje online: weryfikacja wiedzy

Jak weryfikowano wiedzę zdobytą w e-szkole? Odpowiedzi nauczycieli były następujące:

• 25% – zdjęcia wypełnionych ćwiczeń lub kart pracy
• 24% – obserwacja aktywności uczniów na zajęciach
• 21% – prace zaliczeniowe online
• 16% – quizy i ćwiczenia interaktywne
• 10% – projekty

E-learning w polskich szkołach w przyszłości

55% badanych chciałoby, aby w przyszłości nauczanie online uzupełniało tradycyjną edukację w sytuacjach kryzysowych (np. klęska żywiołowa, choroba ucznia lub nauczyciela). 35% dopuszcza szkolne portale edukacyjne jako dodatkowe źródło wiedzy dla uczniów. Na ten moment tylko 10% nauczycieli widzi edukację online jako jedyną formę nauczania w przyszłości.

_

Uczniowie a lekcje online

Jak można było się domyślać, e-learningowe narzędzia cyfrowe i ich obsługa nie stanowiły problemu dla uczniów. Młodzież chce, aby lekcje online stały się standardem w polskich szkołach, jednak z wykorzystaniem atrakcyjniejszych aplikacji i gier edukacyjnych oraz form nauki niż te obecne. Zapytani uczniowie podkreślają, że bardzo ważne w zajęciach online są interakcje, pytania i dyskusje między nauczycielami i słuchaczami.

Edukacja przez internet okiem uczniów

Badania pokazały, że wskazania uczniów i nauczycieli, jeśli chodzi o narzędzia edukacyjne, wykorzystywane w e-szkołach, znacząco się różnią. Według 42% z nich, nauczyciele wysyłali im e-materiały do samodzielnej realizacji. Blisko 34% wskazuje papierowe podręczniki i “ćwiczeniówki” jako te kluczowe formy w codziennej nauce online. Tylko 10,5% wymieniło takie narzędzia jak Moodle, Khan Academy, czy narzędzia do webinarów i telekonferencji jako te używane w polskich szkołach. Ponad 70% uczniów potwierdziła, że nauczyciele podczas zajęć online wykorzystywali video learning, prezentacje multimedialne, quizy i e-podręczniki.

_

Kluczowe wnioski z badania o e-learningu w polskich szkołach

Najważniejsze jest jedno: polscy uczniowie i nauczyciele podołali temu zadaniu i poradzili sobie z nauczaniem zdalnym w okresie pandemii koronawirusa pomimo wszystkich problemów. Dzięki wspólnemu zaangażowaniu pokonali kłopoty techniczne i luki w wiedzy. Obie strony widzą wiele korzyści z e-learningu, mają wiele cennych obserwacji i pomysłów dotyczących ulepszeń polskiej e-szkoły, a do tego są otwarte na wdrożenie narzędzi do nauczania online na stałe w przyszłości. Oczywiście wciąż jest bardzo dużo do zrobienia. Rozwój nauczania online w polskich szkołach wciąż przed nami.

Chciałbyś wdrożyć w Twojej szkole lub uczelni narzędzia do prowadzenia zajęć online lub przygotować odpowiednie dla Twojej placówki edukacyjnej e-materiały szkoleniowe? Wiemy, jak to zrobić. Napisz do nas i porozmawiajmy o tym.